Niepokojące objawy zdrowotne – jak opiekunka powinna reagować?

Opieka nad seniorem to ogromna odpowiedzialność, która wykracza daleko poza pomoc w codziennych czynnościach. Opiekunka powinna być czujna na wszelkie sygnały mogące świadczyć o tym, że stan zdrowia podopiecznego się pogarsza. To bardzo ważne zwłaszcza w obliczu chorób przewlekłych, które często dotykają osoby starsze. Opiekunka pracująca w Niemczech nie musi być lekarzem, ale jej obowiązkiem jest obserwowanie seniora, rozpoznawanie niepokojących objawów i odpowiednie reagowanie. Niekiedy wystarczy sama obserwacja, a czasem konieczne jest wezwanie pogotowia. Jakie symptomy powinny wzbudzić Twoją czujność? I w jakiej sytuacji reagować bez zastanowienia? 

Objawy, które mogą wskazywać na zagrożenie życia seniora 

Niektóre objawy zdrowotne są jednoznacznie alarmujące i wymagają natychmiastowej reakcji. Należą do nich: 

1. Nagłe trudności w oddychaniu 

Problemy z oddychaniem mogą wskazywać na zatorowość płucną, zawał serca, zapalenie płuc lub zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Jeśli senior nagle zaczyna się dusić, oddycha szybko i płytko, a jego skóra blednie lub sinieje – należy natychmiast wezwać pogotowie. 

Reakcja opiekunki: Ułóż podopiecznego w pozycji półsiedzącej, zapewnij dostęp do świeżego powietrza. Staraj się go uspokoić i bądź obok do czasu przyjazdu ratowników. 

2. Ból w klatce piersiowej 

Silny, uciskający ból za mostkiem, promieniujący do lewej ręki, szyi lub szczęki, może oznaczać zawał serca. Inne objawy to duszność, potliwość, mdłości. 

Reakcja opiekunki: Jak najszybciej zadzwoń pod numer alarmowy. Nie podawaj leków, jeśli nie zostały wcześniej zalecone przez lekarza. Zachowaj spokój i monitoruj oddech seniora. 

3. Utrata przytomności lub zasłabnięcie 

Krótkotrwałe zasłabnięcie może być skutkiem odwodnienia, ale też poważnych problemów neurologicznych lub sercowych. Utrata przytomności zawsze wymaga konsultacji medycznej. 

Reakcja opiekunki: Sprawdź oddech i tętno. Jeśli podopieczny nie oddycha, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową. Niezależnie od wyników obserwacji wezwij pogotowie. 

Niebezpieczne objawy chorób przewlekłych 

Objawy chorób przewlekłych dla wielu seniorów są codziennością. Po pewnym czasie nie zwracają uwagi na ból, drętwienie czy uczucie osłabienia, a także bagatelizują poważniejsze symptomy. Ty, jako opiekunka, powinnaś jednak być na nie wyczulona. Objawy, które z pozoru są zwyczajne, mogą świadczyć o zaostrzeniu choroby albo wystąpieniu powikłań. Są to na przykład: 

• Nagłe pogorszenie pamięci i orientacji – demencja czy choroba Alzheimera mogą prowadzić do stopniowej utraty sprawności poznawczej. Jednak nagłe pogorszenie pamięci, splątanie, omamy czy niemożność rozpoznania bliskich powinny Cię zaniepokoić. Senior może cierpieć na poważną infekcję, odwodnienie, udar lub zaburzenia metaboliczne. 

Reakcja opiekunki: Skonsultuj stan zdrowia osoby starszej z lekarzem pierwszego kontaktu. Jeśli objawy pojawiły się nagle, wezwij pogotowie. 

• Zmiana koloru skóry, sinienie kończyn – ten objaw może świadczyć o problemach z krążeniem, niewydolności serca, zakrzepicy żylnej, a nawet zawale. Sine palce lub stopy są wyraźnym sygnałem ostrzegawczym. 

Reakcja opiekunki: Obserwuj, czy pojawiają się też inne objawy – ból, duszność, osłabienie. Jeśli tak, zadzwoń po karetkę. 

• Obrzęki kończyn dolnych – często zdarzają się u osób z niewydolnością serca, nerek czy przy problemach z żyłami. Jeśli obrzęk szybko narasta, jest bolesny lub towarzyszy mu gorączka, może wskazywać na zakrzepicę. 

Reakcja opiekunki: Skontaktuj się z lekarzem prowadzącym. Jeśli obrzęk pojawił się nagle i towarzyszy mu duszność lub ból, reaguj natychmiast. 

Zmiany w codzienności a niebezpieczne choroby 

Opieka nad seniorem często wiąże się z pomocom w ciężkich chorobach. Przebywając z seniorem na co dzień, łatwo zauważyć pewne zmiany. Czynności, które dotychczas nie sprawiały mu problemu, nagle są trudniejsze do wykonania. Podopieczni często bagatelizują takie objawy, zrzucając je na karb wieku. Jednak warto im się dokładniej przyjrzeć. Niektóre z nich mogą bowiem świadczyć o poważnym zagrożeniu dla zdrowia. Na co powinnaś zwrócić uwagę? Przede wszystkim na problemy z chodzeniem i utrzymaniem równowagi. Skutkiem mogą być groźne upadki i urazy. Jeżeli więc podopieczny częściej się potyka, potrzebuje więcej czasu na wstanie z łóżka lub przejście tradycyjnej trasy spaceru, dobrze jest zgłosić się do lekarza. 

Innym codziennym objawem, którego nie należy bagatelizować, są trudności z jedzeniem, piciem i połykaniem. To nie tylko pogorszenie komfortu życia, ale stan, który może prowadzić do odwodnienia i niedożywienia. Zaobserwuj, czy osoba starsza nie unika posiłków lub jedząc, długo trzyma pokarm w ustach. A może skarży się na ból gardła? W każdym z tych przypadków warto zasięgnąć opinii specjalisty. 

Pozostając w temacie jedzenia – groźnym, choć często ignorowanym objawem jest spadek apetytu i niezamierzona utrata masy ciała. Lepiej nie tłumaczyć sobie, że „osoby starsze po prostu mniej jedzą”, ale dokładnie sprawdzić, co się dzieje. Brak łaknienia może wskazywać na groźne choroby przewodu pokarmowego, układu nerwowego lub nawet na rozwój nowotworu. Jeżeli więc senior coraz częściej oddaje Ci pełny talerz i wygląda na osłabionego, trzeba działać szybko. 

Na koniec warto wspomnieć o nietypowych zmianach podczas korzystania z toalety. Nagłe, silne parcie na pęcherz lub odbyt, częstsze oddawanie moczu, zaparcia albo problemy z kontrolowaniem potrzeb w tym zakresie – wszystko to warto skonsultować z lekarzem. Takie objawy mogą wskazywać na infekcję, cukrzycę albo chorobę układu moczowego. 

Zdrowie seniora – obowiązki opiekunki w Niemczech 

Opiekunka nie wykonuje czynności medycznych – jej zadaniem jest głównie obserwacja podopiecznego. To szerokie pojęcie, które obejmuje: 

• monitorowanie codziennego stanu zdrowia podopiecznego, 

• przypominanie o zażywaniu leków lub ich podawanie zgodnie z zaleceniami lekarza, 

• zapewnienie odpowiedniej diety i nawodnienia, 

• prowadzenie dziennika objawów (ciśnienie, tętno, poziom cukru itp.), 

• informowanie rodziny i personelu medycznego o zauważonych zmianach. 

W wielu przypadkach jedyną możliwą reakcją opiekunki jest wezwanie pomocy i poinformowanie o sytuacji rodzinę podopiecznego. Niekiedy jednak możesz sama udzielić pomocy. Mowa tutaj o takich objawach, jak lekkie zawroty głowy (bez omdlenia), przejściowe uczucie osłabienia, niewielkie wahania ciśnienia, nocne niepokoje albo bezsenność. W takich sytuacjach warto skontrolować parametry życiowe seniora, zapewnić mu odpoczynek i nawodnienie, a następnie zgłosić objawy lekarzowi lub rodzinie. 

Kiedy wezwać pogotowie? Z pewnością w sytuacji, gdy podopieczny traci przytomność, nie oddycha lub nie reaguje. Natychmiastowej pomocy wymaga także nagły, silny ból w klatce piersiowej lub plecach, mogący wskazywać na zawał serca. Niebezpiecznym symptomem są drgawki, których senior nie miał wcześniej, a także objawy reakcji alergicznej: obrzęk języka, trudności w oddychaniu. Bezwzględnym wskazaniem do wezwania pogotowia są objawy udaru: opadnięcie kącika ust, bełkotliwa mowa, niedowład kończyn. 

Opieka nad seniorem z niepokojącymi objawami – podsumowanie 

Zawód opiekunki to nie tylko codzienna pomoc podopiecznemu w myciu i ubieraniu. Praca ta wymaga dużej czujności i odpowiedzialności. Znajomość objawów i umiejętność ich oceny mogą uratować życie seniora. Pamiętaj: lepiej raz zadzwonić po pomoc „na wyrost” niż zignorować sygnał alarmowy. Każdą, nawet najmniejszą zmianę w stanie zdrowia osoby starszej warto odnotować i skonsultować ze specjalistą. Reaguj odpowiedzialnie – Opieka nad seniorem wymaga czujności. 

 

Źródła: 

[1] https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/zawsze-udzielaj-pierwszej-pomocy-zasady 

[2] Daniel Ślęza, Przemysław Żuratyński, Klaudiusz Nadolny, Marlena Robakowska, Anna Tyrańska-Fobke, Jerzy Robert Ładny Specyfika rozpoznawania stanu zagrożenia życia u pacjenta geriatrycznego – https://www.researchgate.net/profile/Przemyslaw-Zuratynski-2/publication/380000394_Specyfika_rozpoznawania_stanu_zagrozenia_zycia_u_pacjenta_geriatrycznego/links/6626b5fa39e7641c0be2d909/Specyfika-rozpoznawania-stanu-zagrozenia-zycia-u-pacjenta-geriatrycznego.pdf