przeziębienie u senioraJesienno-zimowy sezon infekcyjny to czas, gdy wielu z nas walczy z katarem, bólem gardła i kaszlem. Dla osób młodych i w pełni sił przeziębienie jest zazwyczaj drobną niedogodnością, która mija w ciągu kilku dni. U seniorów jednak ten pozornie błahy stan może szybko przerodzić się w poważne zagrożenie zdrowia, a nawet życia. Dlaczego osoby starsze są szczególnie narażone na infekcje dróg oddechowych? Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby i jak skutecznie chronić seniora przed przeziębieniem? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
Dlaczego osoby starsze częściej chorują?
Z wiekiem układ odpornościowy człowieka stopniowo słabnie. Zjawisko to, określane mianem immunosenescencji, polega na zmniejszeniu aktywności komórek odpornościowych i osłabionej produkcji przeciwciał. W praktyce oznacza to, że organizm seniora reaguje wolniej na atak wirusów i trudniej je zwalcza. Dodatkowo większość osób starszych cierpi na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, nadciśnienie, przewlekła obturacyjna choroba płuc czy niewydolność serca. Te schorzenia dodatkowo obciążają organizm, przez co walka z nawet niewielką infekcją staje się trudniejsza.
Nie bez znaczenia jest też styl życia. Wielu seniorów spędza większość czasu w domu, w ogrzewanych, często niedostatecznie wietrzonych pomieszczeniach. Suche powietrze wysusza błony śluzowe nosa i gardła, które stanowią pierwszą linię obrony przed drobnoustrojami. Z kolei ograniczona aktywność fizyczna i niezbilansowana dieta z niedoborem witamin osłabiają organizm jeszcze bardziej.
Wiele osób, zwłaszcza starszych, wciąż wierzy, że „przewianie” lub „chodzenie bez czapki” prowadzi do choroby. Tymczasem zimno samo w sobie nie jest przyczyną przeziębień. Winne są wirusy – głównie rhinowirusy i koronawirusy sezonowe. Niska temperatura sprzyja jedynie ich rozprzestrzenianiu. Jesienią i zimą ludzie spędzają więcej czasu w zamkniętych pomieszczeniach, a powietrze jest suche, co osłabia barierę ochronną śluzówek. Dodatkowo zimne powietrze może miejscowo obniżać odporność błony śluzowej nosa, ułatwiając wirusom wniknięcie do organizmu.
Przeziębienie i jego rozwój u seniora
Gdy człowiek jest młody, przeziębienie kończy się zwykle po kilku dniach odpoczynku i domowych kuracji. U seniorów może jednak dojść do groźnych powikłań, jak chociażby zapalenie płuc, oskrzeli, zatok czy ucha środkowego. Nawet łagodna infekcja powoduje osłabienie, utratę apetytu i odwodnienie, co w połączeniu z innymi schorzeniami potrafi doprowadzić do poważnych zaburzeń ogólnego stanu zdrowia. Ważne jest, by szybko zauważyć zmiany w samopoczuciu podopiecznego. Seniorzy nie zawsze potrafią jasno opisać, co im dolega. Często tłumaczą zmęczenie „gorszym dniem”, a kaszel – „suchym powietrzem”. Tymczasem to mogą być pierwsze oznaki infekcji.
Przeziębienie zwykle zaczyna się od zakażenia wirusowego górnych dróg oddechowych. Do organizmu wirus dostaje się drogą kropelkową, na przykład podczas rozmowy, kaszlu, kichania czy dotykania skażonych powierzchni. Gdy system odpornościowy działa słabo, wirusy szybko się namnażają, wywołując stan zapalny błon śluzowych nosa, gardła i tchawicy. U seniora proces ten może przebiegać wolniej, ale dłużej. Objawy nie zawsze są tak wyraźne jak u młodszych osób. Często nie pojawia się gorączka, co może zmylić opiekuna, za to chory szybciej skarży się na duszność i męczący kaszel. W sytuacji, gdy osoba starsza cierpi na choroby serca lub płuc, nawet lekkie przeziębienie może pogorszyć ich przebieg.
Objawy przeziębienia – jak sobie z nimi radzić?
Przeziębienie u osób starszych może objawiać się w różny sposób; najczęściej katarem, uczuciem zatkanego nosa, kichaniem, drapaniem w gardle i kaszlem. Czasem pojawia się ból głowy, uczucie rozbicia, dreszcze i stan podgorączkowy. U niektórych seniorów temperatura ciała pozostaje jednak prawidłowa, dlatego brak gorączki nie wyklucza infekcji. Warto zwrócić uwagę już na pierwsze, niewielkie symptomy przeziębienia. Jeśli podopieczny nagle zaczyna skarżyć się na osłabienie, dłużej śpi, jest apatyczny czy zdezorientowany, może to świadczyć o infekcji. U osób z demencją często objawia się ona właśnie pogorszeniem funkcji poznawczych. Z kolei u chorych z niewydolnością serca w trakcie przeziębienia mogą nasilać się duszności lub obrzęki – a to wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Przy łagodnych objawach infekcji, jak niewielki katar, kaszel i osłabienie, wizyta u lekarza zwykle nie jest konieczna. Wystarczy odpoczynek, picie ciepłych napojów i domowe metody leczenia. Należy jednak uważnie obserwować przebieg choroby. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 3–4 dni, nasilają się lub pojawia się gorączka powyżej 38 stopni, silny kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej czy dezorientacja, trzeba niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Szybka reakcja jest szczególnie ważna u osób z chorobami przewlekłymi i osłabionym układem odpornościowym. Jeśli odpowiednio wcześnie wdroży się leczenie, można zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak zapalenie płuc czy nasilenie chorób przewlekłych.
Domowe sposoby na walkę z przeziębieniem
Przeziębienie jest infekcją wirusową, zatem najlepszym lekarstwem jest odpoczynek i dostarczenie organizmowi sił do walki z wirusem. Lekkie przeziębienie można łagodzić domowymi metodami, o ile oczywiście stan ogólny seniora na to pozwala. Najważniejszy jest odpoczynek i ciepło – organizmu nie należy przegrzewać, ale warto zapewnić mu komfort termiczny. Zadbaj też o nawodnienie podopiecznego. Ciepłe herbaty z miodem i cytryną, napar z lipy, malin czy dzikiej róży pomogą złagodzić objawy infekcji. Kilka razy dziennie wietrz pomieszczenia, prosząc uprzednio osobę starszą, by na chwilę przeniosła się do innego pokoju. Dobrym pomysłem są inhalacje z soli fizjologicznej albo olejków eterycznych. Maści rozgrzewające pomogą udrożnić nos i przyniosą ulgę przy kaszlu.
Nie należy też zapominać o profilaktyce, nawet gdy podopieczny jest zdrowy. Jeżeli organizm przez cały rok jest w dobrej kondycji, jesienne przeziębienia mu niestraszne. Jak osiągnąć taki efekt? Przez odpowiednią dietę, ruch i higienę. W menu seniora powinny znaleźć się warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i źródła białka. Pamiętaj o witaminach C, D i E oraz o cynku i selenie. To one bowiem wspierają układ odpornościowy. Ważna jest także regularna aktywność fizyczna. Spacery, gimnastyka oraz ćwiczenia oddechowe poprawiają krążenie i wydolność organizmu. Równie istotna jest higiena. Częste mycie rąk, unikanie kontaktu z osobami chorymi, wietrzenie pomieszczeń i utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza pomaga zapobiegać infekcjom. W okresach infekcyjnych warto rozważyć szczepienia ochronne przeciw grypie czy pneumokokom.
Podsumowanie
Przeziębienie u seniora nie jest błahostką. To choroba, która – choć zwykle wywoływana przez pospolite wirusy – może doprowadzić do groźnych konsekwencji zdrowotnych. Dlatego tak ważna jest czujność opiekunów, odpowiednia profilaktyka i szybka reakcja na pierwsze objawy infekcji. W większości przypadków odpowiednia opieka domowa i wypoczynek wystarczą, by organizm poradził sobie z chorobą. Czasem jednak tylko lekarz może ocenić, czy zwykły katar nie jest początkiem czegoś znacznie poważniejszego.
Źródła:
Psychika opiekunki
Opieka nad seniorem