Polska a Niemcy – różnice kulturowe

Praca opiekunki osób starszych w Niemczech to nie tylko wyzwanie zawodowe, ale również kulturowe. Wyjeżdżając za granicę, spotykasz się z zupełnie inną kulturą, sposobem myślenia i obyczajowością. Dla wielu Polek jest to pierwsze zetknięcie się z realiami życia codziennego w niemieckim społeczeństwie – uporządkowanym, zdyscyplinowanym, ale też niezwykle różnorodnym. Choć Polska i Niemcy leżą blisko siebie, różnice kulturowe bywają zaskakująco głębokie. Ich zrozumienie to klucz do sukcesu w pracy i budowania dobrych relacji z podopiecznym oraz jego rodziną. 

Niemiecki porządek i punktualność kontra polska elastyczność 

Już pierwszego dnia na szteli polska opiekunka może dostrzec, że niemiecki dom funkcjonuje w nieco innym rytmie niż ten, do którego przywykła w Polsce. Niemcy bardzo cenią punktualność – jeśli opiekunka ma rozpocząć pracę o ósmej, oznacza to, że o tej godzinie powinna być już gotowa do działania. Spóźnienia, nawet drobne, bywają źle postrzegane. Często są bowiem dla Niemców oznaką braku szacunku wobec drugiej osoby. W naszym kraju natomiast obowiązuje bardziej elastyczne podejście, a kilka minut poślizgu nie wzbudza większego zdziwienia.  

Podobnie jest z planowaniem – Niemcy lubią, gdy wszystko ma swój porządek. Plany dnia, harmonogramy wizyt lekarskich czy nawet listy zakupów przygotowuje się z wyprzedzeniem i skrupulatnie realizuje. Dla wielu Polek, przyzwyczajonych do większej spontaniczności, może to być zaskoczeniem. Z czasem jednak okazuje się, że taki system ułatwia codzienną opiekę i daje poczucie bezpieczeństwa. 

Dystans i prywatność zamiast rozmów o życiu 

Niemców i Polaków różni także podejście do relacji międzyludzkich. Niemcy są bardziej powściągliwi, rzadziej okazują emocje i raczej unikają bezpośrednich pytań o życie prywatne. Dla Polaków, którzy często szybko skracają dystans i nawiązują serdeczne rozmowy, taka rezerwa może sprawiać wrażenie nieuprzejmości i chłodu. Warto jednak wiedzieć, że kryje się za nią szacunek dla prywatności, mający w Niemczech ogromne znaczenie. Opiekunka, która to zrozumie, zyska w oczach swojego podopiecznego. Co zatem robić? Bądź uprzejma, ale nie poruszaj zbyt wcześnie tematów osobistych. Unikaj też komentowania sytuacji rodzinnych czy dzielenia się własnymi problemami, dopóki senior nie nabierze do Ciebie zaufania. 

Niemiecka kuchnia i codzienne przyzwyczajenia 

Kolejną różnicą, którą zauważy każda opiekunka, są zwyczaje żywieniowe. W niemieckich domach śniadanie jest często lekkie – składa się z bułek, wędlin, sera i kawy, podczas gdy Polacy wolą ciepły posiłek. Obiad w Niemczech podaje się wcześniej, często około południa, i nie zawsze jest dwudaniowy. Kolacja natomiast bywa bardziej obfita, ale składa się z mięs, wędlin i serów w formie zimnej płyty. Dla wielu Polek może to być zaskoczeniem, podobnie jak zamiłowanie Niemców do pieczywa. Nasi zachodni sąsiedzi jedzą je w różnych odmianach i o każdej porze dnia.  

Warto też wiedzieć, że Niemcy przykładają dużą wagę do oszczędności – nie tylko pieniędzy, ale też energii, wody i jedzenia. Zgaszone światło, zakręcony kran czy dokładne sortowanie śmieci to codzienność, której przestrzeganie pokazuje szacunek wobec niemieckiego stylu życia. 

Święta i uroczystości w Niemczech a polskie tradycje 

Niemieckie święta i uroczystości również mają odmienny od polskich charakter. Boże Narodzenie, choć obchodzone z wielką radością, jest mniej „rodzinne” w znanym nam znaczeniu tego słowa. Wigilię, czyli Heiligabend, Niemcy spędzają w gronie najbliższej rodziny, ale nie znają tradycji dzielenia się opłatkiem czy dwunastu potraw. W wielu domach pojawia się choinka oraz wieniec i kalendarz adwentowy, czyli najważniejsze elementy niemieckiej symboliki bożonarodzeniowej.  

Jak wiemy, w Polsce Wigilia ma silniejszy wymiar duchowy i emocjonalny – to czas modlitwy, kolęd, łamania opłatkiem, wspominania członków rodziny, którzy już odeszli albo są daleko od nas. Niemcy częściej podkreślają aspekt rodzinny i estetyczny świąt, dbając o dekoracje i prezenty. Jeśli więc przebywasz w tym czasie na szteli, postaraj się dostosować do zwyczajów panujących w domu. Nie próbuj na siłę wprowadzać polskich tradycji i rozwiązań, chyba że rodzina wyrazi zainteresowanie. Po kolacji poproś za to o chwilę wolnego, by móc porozmawiać z rodziną przez komunikator. 

Warto też wspomnieć o innych świętach, które wyglądają inaczej, niż u nas albo wręcz nie mają polskich odpowiedników. W Niemczech dużą wagę przywiązuje się do Dnia Zjednoczenia Niemiec (Tag der Deutschen Einheit), obchodzonego 3 października, który jest świętem narodowym i dniem wolnym od pracy. W Polsce mamy za to Narodowe Święto Niepodległości, datowane na 11 listopada. Niemcy obchodzą też wiele świąt regionalnych, takich jak karnawał w Kolonii czy Oktoberfest w Bawarii. Są to wydarzenia radosne, pełne muzyki i wspólnej zabawy. Polka może wówczas być zaskoczona otwartością Niemców – w tym czasie nawet najbardziej powściągliwe osoby stają się towarzyskie i rozmowne. 

Jak reagować na nieznane zwyczaje 

Kiedy opiekunka spotyka się z nieznaną tradycją czy codziennym zwyczajem, warto pokazać swoje zainteresowanie i ciekawość. Unikaj oceniania i mówienia, że „u nas jest to lepiej rozwiązane”. Zapytaj, co oznacza dane zachowanie albo poproś o bardziej szczegółowe wyjaśnienie. Niemcy cenią bezpośredniość i szczerość, ale dobrze jest pamiętać, żeby zachować się przy tym grzecznie i uprzejmie. Jeśli pokażesz, że chcesz zrozumieć nowy dla siebie obyczaj, nie tylko oszczędzisz sobie nieporozumień, ale też zyskasz uznanie rodziny. Podopieczny i jego bliscy zobaczą w Tobie osobę z szacunkiem podchodzącą do ich tradycji. 

Niestety, nawet najlepsze chęci mogą zostać zniweczone przez bariery komunikacyjne i różnice pokoleniowe. Są to jedne z największych wyzwań, z którymi spotyka się opiekunka. Starsi Niemcy często posługują się dialektami, które mogą różnić się od standardowego niemieckiego. Do tego dochodzi różnica wieku – osoby starsze zostały wychowane w czasach, gdy Niemcy były krajem o zupełnie innych normach społecznych. Mogą być bardziej formalne, przywiązane do tradycji i zasad. Jak więc porozumieć się z seniorem? Kluczem do sukcesu jest cierpliwość, uprzejmość i spokojny ton rozmowy. Nie przerywaj ani nie poprawiaj podopiecznego, lecz słuchaj go z uwagą. Uśmiech i gesty przyjaźni często znaczą więcej niż słowa. 

W każdej chwili okazuj też szacunek dla niemieckiej kultury. Może on przybierać wiele form, od stosowania odpowiednich zwrotów grzecznościowych („Guten Tag”, „Bitte”, „Danke”) po przestrzeganie zasad porządku i punktualności. Warto również zwrócić uwagę na relację z sąsiadami – Niemcy cenią ciszę i spokój, zwłaszcza w niedziele, które są dniem odpoczynku. Wtedy nie sprząta się, nie odkurza ani nie hałasuje. 

Polacy i Niemcy – tak różni, a jednak podobni 

Nasi zachodni sąsiedzi sprawiają wrażenie ludzi zupełnie innych niż my. Mają odrębną kulturę, język, zwyczaje i tradycje. Jednak między Polską a Niemcami można znaleźć wiele podobieństw, które ułatwiają opiekunkom życie na szteli. Oba narody są pracowite, przywiązane do rodziny i tradycji. Zarówno Polacy, jak i Niemcy cenią uczciwość, rzetelność i sumienność w pracy. Obie nacje lubią też wspólne posiłki i rozmowy przy stole – a to moment, w którym można nawiązać bliższy kontakt z podopiecznym. 

To, że opiekunka rozumie i szanuje kulturę niemiecką, nie oznacza, że rezygnuje z własnej tożsamości. Obopólny szacunek pozwala budować mosty między ludźmi – nawet skrajnie różnymi. Polka, która z szacunkiem i otwartością podchodzi do niemieckich zwyczajów, może nie tylko lepiej wykonywać swoją pracę, ale też czerpać z niej satysfakcję. Pamiętaj: każda sztela to zarówno wyzwanie, jak i lekcja tolerancji oraz empatii, dzięki której świat staje się mniejszy, a ludzie są sobie bliżsi. 

 

Źródła: 

[1] Brigitta Helbig-Mischewski Polacy i Niemcy: stereotypy i uprzedzenia czy różnice kulturowe? – http://www.helbig-mischewski.eu/2014-stereotypen-pl.pdf 

[2] Mateusz Fałkowski Polacy i Niemcy: wzajemny wizerunek po rozszerzeniu Unii Europejskiej – (źródło)