Gorące dni zachęcają do wypoczynku na świeżym powietrzu. Jednak nie wszyscy czekają z utęsknieniem na letnie upały. Dla osób starszych temperatura powyżej 30°C może być niebezpieczna, zwłaszcza jeśli w grę wchodzą poważne choroby przewlekłe. Jak opiekować się seniorem, gdy zaczynają się upalne dni? Oto kilka porad, które z pewnością przydadzą Ci się podczas letnich miesięcy.
Kiedy upał stwarza zagrożenie?
Każdy z nas inaczej odczuwa gorąco. Niektórzy czują się całkiem dobrze przy 35°C, dla innych już temperatura 25°C bywa trudna do wytrzymania. Im człowiek jest starszy, tym silniej oddziałują na niego zmiany temperatury. I tak, jak w zimie seniorom jest po prostu zimniej, tak również wysokie wartości na termometrach będą dla nich nieprzyjemne. To jednak nie wszystko. Osoby starsze nierzadko mają problemy z krążeniem, a także z oddychaniem. To sprawia, że trudniej im jest sobie poradzić w wysokich temperaturach; ich organizm nie potrafi już efektywnie się schłodzić. Letnie upały są szczególnie groźne dla seniorów:
- otyłych,
- z chorobami krążenia (jak nadciśnienie tętnicze),
- cierpiących na choroby układu oddechowego (na przykład astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc – POChP),
- chorych na niewydolność nerek, cukrzycę czy nadczynność tarczycy.
Na wysokie temperatury muszą uważać zwłaszcza podopieczni z chorobami układu oddechowego. Upał i niska wilgotność powietrza wysuszają śluzówki nosa i gardła, co sprawia, że łatwiej o podrażnienia i wniknięcie do organizmu szkodliwych czynników. W ten sposób mogą się zaostrzyć objawy choroby. Warto też uważać na klimatyzację, gdyż nagłe ochłodzenie może dać taki sam skutek. Wybierając się na zakupy czy jadąc autobusem, dobrze mieć dla seniora i siebie chociaż lekki sweter.
Także osoby z niskim ciśnieniem muszą uważać podczas upałów. Jeśli u Twojego podopiecznego lekarze zdiagnozowali hipotonię, staraj się go obserwować. Wysokie temperatury nierzadko prowadzą bowiem do omdlenia lub zasłabnięcia. Zachęcaj też seniora, by pił dużo wody. W trakcie upałów organizm szybciej traci płyny i jeśli nie zostaną one dostarczone, krew ulega zgęstnieniu. A to prosta droga do pogorszenia stanu żył czy zaostrzenia objawów żylaków nóg.
Warto również chronić skórę seniora przed silnymi promieniami słońca. W trakcie upałów promieniowanie UV jest bardzo mocne, a to może skutkować oparzeniami, a nawet zmianami o charakterze nowotworowym. Wśród nich szczególnie niebezpieczny jest rak skóry: kolczystokomórkowy, chłoniak i czerniak. Jeżeli Twój podopieczny ma jasną karnację albo na jego skórze widnieje sporo znamion, trzeba być szczególnie ostrożnym. Każdą niepokojącą zmianę należy konsultować z dermatologiem.
Kodeks postępowania w upalne dni
Zastanawiasz się, jak przetrwać upał z seniorem? Zacznij od przygotowania pomieszczeń, w których ten najczęściej przebywa. W sypialni i salonie zasłoń okna i ustaw wiatrak. Okna najlepiej będzie zamknąć w ciągu dnia, a wietrzyć rano i wieczorem (jeśli jest taka możliwość, także w nocy). Między godziną 11:00 i 15:00, kiedy słońce jest najsilniejsze, zostańcie w domu. Spacer przełóżcie na godziny poranne, gdy powietrze jeszcze jest chłodne. A jeżeli już musicie wyjść, dobrze przygotuj do tego seniora. Na pół godziny przed opuszczeniem domu nałóż na jego twarz i odsłonięte części ciała krem z wysokim filtrem UV. Zabierz lekkie nakrycie głowy – czapkę, kapelusz, chustkę. Podopieczny powinien być ubrany w lekkie, przewiewne, naturalne materiały: len, bawełna, wiskoza. Podczas upalnych dni lepiej unikać ubrań wykonanych ze sztucznych tkanin. Nie pozwalają one skórze oddychać i sprawiają, że człowiek o wiele bardziej się poci. Wybieraj też jasne kolory, które odbijają światło słońca.
Dobrym sposobem na upalne dni jest chłodna kąpiel bądź zimne okłady na ciało. Należy jedynie pamiętać, by woda nie była zbyt zimna, a jedynie o kilka stopni niższa od temperatury ciała. Warto też przygotowywać seniorowi lekkie posiłki z dużą ilością warzyw i owoców. Zupy, gulasze i wszelkie ciężkostrawne potrawy będą lepsze jesienią i zimą. Latem przygotuj za to chłodnik, sałatkę z młodych ziemniaków, kurczaka z patelni, a na deser koktajl owocowy. Niech porcje będą mniejsze niż zwykle – podczas upałów często mamy mniejszy apetyt. Od czasu do czasu podaj osobie starszej bulion warzywny lub mięsny, który idealnie uzupełni niedobory składników mineralnych.
Najważniejszą kwestią, której należy dopilnować w upalne dni, jest nawodnienie organizmu seniora. Osoba starsza powinna dziennie wypijać przynajmniej 2 litry wody. Pamiętaj, że podopieczny może w mniejszym stopniu czuć pragnienie – lub nie odczuwać go wcale. Z tego względu warto postawić szklankę z wodą w zasięgu jego ręki i regularnie przypominać mu o piciu. Wystarczy, gdy senior raz na godzinę napije się kilka łyków. Ważne jest też to, co pije – niech będzie to niegazowana woda lub rozcieńczony sok owocowy w temperaturze pokojowej. Picie napojów prosto z lodówki nie jest zbyt dobrym pomysłem, gdyż duże różnice temperatur mogą skutkować infekcją gardła. Nie należy dopuszczać do odwodnienia, zwłaszcza jeśli senior bierze leki. Niedobór wody może prowadzić do stężenia leków w organizmie, a to grozi zapaścią bądź innymi poważnymi powikłaniami.
Te objawy powinny zaniepokoić opiekunkę seniora
Gdy temperatura na zewnątrz ciągle rośnie, warto uważnie obserwować podopiecznego. Często w ferworze obowiązków trudno dostrzec, że dzieje się coś złego albo zbagatelizować niewielkie objawy. A wysoka temperatura jest dla seniorów wyjątkowo niebezpieczna. Może prowadzić nie tylko do odwodnienia, ale też do skoków ciśnienia, zaburzeń krzepnięcia krwi oraz udarów: słonecznego i cieplnego. Ich symptomy to:
- udar cieplny: gorączka, przyspieszone tętno, sucha skóra,
- udar słoneczny: zawroty głowy, poparzenia skóry, ogólny niepokój i rozdrażnienie.
Na jakie objawy trzeba być wyczulonym? Przede wszystkim na to, czy senior nie skarży się na ból głowy, nudności, mroczki przed oczami i złe samopoczucie. Wtedy jak najszybciej zaprowadź go w zacienione, chłodne miejsce i podaj mu wodę. Jeżeli dojdzie do zasłabnięcia, utraty przytomności albo drgawek, jak najszybciej wezwij pogotowie.
Upały, które dla młodszych ludzi są jedynie męczące, dla seniorów mogą być wręcz groźne. Dlatego podczas letnich miesięcy warto zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo i dobrostan podopiecznego. Nie wystarczy jedynie unikać wychodzenia na słońce. Działania, które podejmuje opiekunka, powinny być kompleksowe – tylko tak uda się zapewnić seniorowi najlepsze warunki życia podczas upałów.
Źródła:
[1] Daniel Ślęzak , Przemysław Żuratyński , Klaudiusz Nadolny , Marlena Robakowska , Anna Tyrańska-Fobke, Jerzy Robert Ładny Specyfika rozpoznawania stanu zagrożenia życia u pacjenta geriatrycznego https://www.researchgate.net/profile/Przemyslaw-Zuratynski-2/publication/380000394_Specyfika_rozpoznawania_stanu_zagrozenia_zycia_u_pacjenta_geriatrycznego/links/6626b5fa39e7641c0be2d909/Specyfika-rozpoznawania-stanu-zagrozenia-zycia-u-pacjenta-geriatrycznego.pdf
[2] Weronika Michalak, Barbara Piekarska, Bolesław Samoliński, Zbigniew M. Karaczun Wpływ zmiany klimatu na zdrowie seniorów https://lekarzedlaklimatu.pl/wp-content/uploads/2023/06/ZDROWIE_SENIOROW_RAPORT_1.pdf
