Pomoc społeczna to jedna z instytucji polityki społecznej państwa. Jej głównym zadaniem jest pomoc osobom i rodzinom w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach życiowych. W ramach systemu pomocy społecznej wyróżnia się instytucje opiekuńcze takie jak domy pomocy społecznej lub placówki opiekuńcze, pomoc środowiskową (np. świetlice i schroniska) oraz pomoc finansową i rzeczową.
Pomoc społeczna ma długą tradycję, z początku nazywana była dobroczynnością. Na przestrzeni wieków przybierała ona różne formy, w wielu krajach organizowano specjalne zbiórki dla ubogich (żywności, odzieży czy pieniędzy), tworzono domy opieki, przytułki, kształcono młodzież, rozwijało się szpitalnictwo.
Początki systemu polityki społecznej w Polsce przypadają na okres międzywojenny. To właśnie mniej więcej w tym okresie powołano państwowe urzędy opieki oraz pośrednictwa pracy. Regularnie, na przestrzeni następnych lat, pojawiały się kolejne ustawy regulujące zasady pomocy i opiekę społeczną w Polsce. Środki potrzebne do realizacji zadań czerpano zarówno z budżetu państwa, jak i różnych placówek, fundacji i zgromadzeń zakonnych. W latach 50. natomiast zanegowano potrzebę jaką były instytucje pomocy społecznej. Zlikwidowano wówczas wiele pośrednictw pracy. Sytuacja odmieniła się w Polsce z początkiem lat 80., kiedy to nastąpił przełomowy okres dla działalności pomocy społecznej. Rozszerzył się wówczas znacznie krąg osób korzystających ze świadczeń oraz jednocześnie zaczęły rozwijać się różne formy pomocy. Od 1989 roku wprowadza się wiele głębokich reform w polityce społecznej.
Ustawę o pomocy społecznej przez lata nowelizowano wielokrotnie; należało dopasować ją do reform systemu administracyjnego, opieki zdrowotnej, edukacji czy ubezpieczeń społecznych. Zresztą, pomoc społeczną w Polsce nie reguluje jedynie jeden akt prawny, a ich szereg, np. ustawa o pomocy społecznej z 2004 roku, ustawa o świadczeniach rodzinnych, zatrudnieniu socjalnym, promocji zatrudnienia, rehabilitacji, a także różnego rodzaju drobniejsze regulacje.
Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom z najróżniejszych powodów, a do najczęstszych należą: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, niepełnosprawność, bezrobocie, długotrwała czy ciężka choroba, zdarzenie losowe czy sytuacja kryzysowa. Taka pomoc polega w szczególności na przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń. Analizowane i poddawane ocenie są także zjawiska, przez które taka pomoc jest potrzebna; rozwijane są również nowe formy wsparcia.
Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych osobom potrzebującym. Umożliwia im ona życie w godnych warunkach. Udoskonalana na przestrzeni wieków stara się zaspokajać niezbędne potrzeby człowieka.
