Opieka nad osobą starszą żyjącą ze stomią obejmuje kilka dodatkowych czynności, które codziennie należy mieć na uwadze. Szczególnie istotna jest delikatność oraz utrzymywanie higieny tych miejsc, aby uniknąć zakażenia bakteryjnego czy grzybiczego. Co jeszcze warto wiedzieć o stomii?
Co to jest stomia?
Stomia to chirurgicznie utworzone połączenie między skórą a jelitem cienkim, jelitem grubym lub moczowodem. Precyzyjniej mówiąc – jest to otwór w dolnej części brzucha który łączy się workiem stomijnym do którego wpada treść jelitowa. To rozwiązanie stosuje się kiedy wydalanie moczu lub kału jest z różnych powodów drogą naturalną niemożliwe. Stomia może być stosowana tymczasowo bądź na stałe.
Najczęstszą przyczyną zastosowania stomii jest nowotwór jelita grubego, a poza tym m.in. nowotwór złośliwy układu moczowego, nieswoiste choroby zapalne jelit, niedrożność jelit czy polipowatość jelita grubego. [1]
Senior ze stomią może normalnie funkcjonować, o ile nacisk położymy na odpowiednią pielęgnację, a sama stomia jest prawidłowo wykonana. I tutaj dużą rolę odgrywa pomoc opiekunki osoby starszej, która na co dzień wspomaga seniora z wyzwaniami dnia codziennego. Najważniejszym aspektem opieki nad podopiecznym ze stomią jest dbanie o higienę miejsca na brzuchu oraz samego worka stomijnego.
Różne typy stomii
Wyróżniamy trzy rodzaje stomii. Poniżej je wskazujemy.
- Kolostomia. Jest to stomia utworzona po usunięciu części jelita grubego i/lub odbytnicy. Najczęściej znajduje się ona po lewej stronie brzucha.
- Ileostomia. Stomia utworzona po usunięciu całego jelita grubego poprzez wyłonienie fragmentu jelita cienkiego. Zazwyczaj znajduje się po prawej stronie brzucha.
- Urostomia. Umieszczona najczęściej po prawej stronie brzucha stomia wspierająca odpływ moczu.
Typy worków stomijnych
Rozróżniamy dwa rodzaje worków stomijnych – jedno i dwuczęściowe. Noszone są przy ciele – pod ubraniem. Te pierwsze nakleja się bezpośrednio na brzuch, a płytka jest połączona z workiem na stałe. W wersji dwuczęściowej możemy wymienić worek bez odklejania płytki. Worek urostomijny posiada kranik pozwalający na spuszczanie moczu z worka do toalety. Ponadto ma też specjalny system uniemożliwiający cofanie się moczu, co pozwala uniknąć infekcji. Worki wyposażone są także w filtry odprowadzające gazy aby uniknąć ich nadmuchiwania się. Są też wodoodporne, tak więc nie przeszkodzą w kąpieli czy prysznicu seniora.
Pielęgnacja stomii – na czym polega?
Jeśli chodzi o pielęgnację stomii, to najważniejsza jest higiena skóry wokół stomii oraz oczywiście samego worka. Warto wiedzieć, że żele myjące i mydła mogą podrażniać skórę, natomiast kremy i natłuszczenie niekorzystnie działa na przyczepność. Jest ona szczególnie ważna w przypadku ileostomii, ponieważ półpłynna treść jelitowa ma w sobie enzymy podrażniające skórę. [1]
Wrażliwe okolice pielęgnujemy więc specjalnie dobranymi preparatami dla stomików. Ich zadaniem jest utrzymanie higieny, ale i zabezpieczenie skóry. Dodatkowa funkcja to ochrona przed przeciekaniem treści jelitowej pod płytkę. Jeśli więc mydło lub środek myjący to tylko łagodny i niepozostawiający filtru na skórze. Pamiętamy również o dokładnym, ale delikatnym wycieraniu okolic stomii.
Częstotliwość wymiany worka zależy od wysokości jego położenia. Zasada jest taka, że im bliżej odbytu, tym rzadziej się go wymienia. Opiekunka osoby starszej powinna też sprawdzać stan płytki oraz monitorować czy nie zaczyna ona odstawać od skóry. W razie wątpliwości należy skonsultować się z pielęgniarką.
Kolejna ważna rzecz – jeśli podejmujesz jakiekolwiek czynności związane ze stomią – postępuj bardzo delikatnie i unikaj gwałtownych ruchów. Przy wymianie samego worka pamiętaj o rękawiczkach ochronnych. Najczęściej takiej wymiany dokonuje pielęgniarka, ale możliwe, że również opiekunka seniora będzie musiała się tego podjąć.
Jeśli skóra wokół stomii jest podrażniona, popękana lub zmieniła kolor, wtedy należy skonsultować się z pracownikiem medycznym lub bliskimi podopiecznego i jak najszybciej to sprawdzić.
Wsparcie psychiczne osoby ze stomią
Wiadomość o konieczności zastosowania stomii nie jest dla seniora łatwa i potrzebuje on czasu, aby do nowego stanu rzeczy przywyknąć. Możesz go wspierać poprzez zachęcanie do codziennych aktywności, wyjść z domu i utrzymania kontaktów towarzyskich. Postaraj się w sposób empatyczny pomóc podopiecznemu tak, aby nie zamykał się on na relacje z innymi czy uprawianie swojego hobby.
Niektóre osoby starsze izolują się od społeczeństwa bądź miewają stany depresyjne bezpośrednio po założeniu stomii. Jeśli Twoje wsparcie nie przynosi efektów – zawsze możesz poprosić o pomoc specjalistę lub rodzinę seniora.
Podsumowanie
Opieka nad seniorem i możliwość codziennego przebywania z nim pod jednym dachem to praca, ale i duża odpowiedzialność. W końcu to opiekunka osoby starszej jako pierwsza zauważyć może niepokojące objawy i podjąć stosowne działania lub powiadomić lekarza. Nasza obecność daje podopiecznemu poczucie bezpieczeństwa i pomaga zmienić jego życie na lepsze. A to może być dla opiekunki seniora źródłem wielkiej satysfakcji.
Przeczytaj więcej o pracy opiekunki osoby starszej w Niemczech oraz o potrzebach seniorów.
Źródła:
[1] https://www.ortopedio.pl/porady-ekspertow/stomia-co-to-jest-rodzaje-stomii-rodzaje-systemow-stomijnych/
[2] https://www.doz.pl/czytelnia/a16820-Stomia__co_to_jest_i_jak_wyglada_Jak_pielegnowac_stomie
