Udar mózgu pojawia się nagle i bez zapowiedzi, a chory w jednej chwili traci kontrolę nad swoim ciałem i umysłem. Czy zatem powrót do zdrowia też zajmuje krótki moment? Niestety nie. Senior po udarze mózgu potrzebuje dużo czasu na rekonwalescencję, która jest procesem długotrwałym i złożonym, a od opiekunki wymaga dużej dozy cierpliwości. Opiekunce, rodzinie i samemu seniorowi towarzyszy w tym okresie niepewność, niepokój i świadomość wyzwań, jakie przed nimi stoją. Jak pomóc podopiecznemu przejść przez rekonwalescencję? Czy istnieje jeden, właściwy schemat leczenia? Jak może wyglądać życie po udarze mózgu? Przekonajmy się. 

Udar mózgu – czym jest? 

O udarze pisaliśmy już wcześniej; dziś tylko przypomnijmy sobie najważniejsze informacje na jego temat. Udar, czyli wylew krwi do mózgu, jest poważnym zaburzeniem neurologicznym. Zwykle występuje gwałtownie i może być tragiczny w skutkach. Doświadczają go zwłaszcza seniorzy, którzy ukończyli 65 lat, chociaż zdarza się i u młodszych osób. Można wyróżnić dwa rodzaje udaru: 

• niedokrwienny – jego źródłem jest zamknięta lub zwężona tętniczka w mózgu, która ogranicza dopływ krwi do tego narządu; 

• krwotoczny – w jego przebiegu tętniczka pęka, wywołując krwawienie wprost do tkanki mózgowej. 

Niezależnie od jego typu, udar mózgu jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Niemal z minuty na minutę wzrasta ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia komórek mózgowych. Dlatego tak ważne jest, by opiekunka umiała rozpoznać objawy wylewu krwi do mózgu i odpowiednio zareagować. 

Następstwa udaru mogą być bardzo poważne, a rekonwalescencja długa i skomplikowana. Lekarze mówią o trzech fazach zdrowienia, które każdy pacjent musi przejść. Oto one: 

• Faza hiperostra: występuje tuż po udarze mózgu i utrzymuje się przez kilka dni. Jej znakiem rozpoznawczym są gwałtowne zmiany w obrębie tkanki mózgowej. Choremu trzeba natychmiast pomóc: wezwać karetkę i zadbać o to, by bezpośrednia przyczyna udaru została usunięta. W ten sposób zahamuje się postęp uszkodzeń. 

• Faza podostra: od około tygodnia do pół roku po udarze. W tym czasie organizm intensywnie się regeneruje, a rehabilitacja przynosi najlepsze rezultaty. Warto więc podjąć ten trud jak najszybciej. 

• Faza chroniczna: może trwać miesiącami, a nawet latami. W dalszym ciągu można stosować rehabilitację, ale postępy nie będą już tak znaczące. Tutaj przyda się cierpliwość i determinacja obu stron. 

Każdy z tych etapów może wyglądać inaczej, w zależności od okoliczności, w jakich doszło do udaru, sprawności podopiecznego i wielu innych czynników.

Rekonwalescencja seniora po udarze mózgu 

Zaraz po przebytym udarze mózgu rozpoczyna się etap rekonwalescencji. Wiesz już, że w tym czasie niezwykle ważna jest rehabilitacja, która pomaga seniorowi odzyskać część sprawności. Czego jednak podopieczny w żadnym wypadku nie powinien wtedy robić? Z pewnością pierwszym punktem na tej liście jest ignorowanie zaleceń lekarskich. Regularne kontrole i przestrzeganie wskazówek specjalistów to podstawa powrotu do zdrowia. Nie powinno się też rezygnować przedwcześnie z rehabilitacji, nawet jeśli postępy są większe, niż osoba starsza się spodziewała. Na czas rekonwalescencji senior powinien zrezygnować z palenia papierosów i nadużywania alkoholu – a dla własnego zdrowia najlepiej będzie nie zmieniać tego nawet po wyzdrowieniu. Kolejny punkt to nieprzestrzeganie zdrowej, zbilansowanej diety i zbyt forsowne ćwiczenia fizyczne. Jako opiekunka powinnaś też dopilnować, by senior regularnie miał mierzone ciśnienie i nie zmieniał sobie samodzielnie dawek lekarstw. Bądź też czujna i obserwuj podopiecznego. Udar mózgu może pojawić się ponownie, dlatego warto zwracać uwagę na niepokojące objawy. 

Istnieje kilka czynników, które znacząco wpływają na stan seniora po udarze i na to, jak długo będzie on wracał do zdrowia. Jednym z nich jest lokalizacja ogniska udarowego i rozległość udaru. Im większy obszar mózgu został „zajęty”, tym dłuższa może okazać się rehabilitacja. Znaczenie ma także wiek chorego i jego ogólna kondycja zdrowotna. Do zdrowia szybciej wracają też osoby, które wcześnie rozpoczęły rekonwalescencję, są w nią zaangażowane i pilnują jej regularności. Bardzo ważne jest również wsparcie otoczenia, zwłaszcza rodziny i opiekunki, a także dostęp do opieki specjalistów. 

Niestety, wielu podopiecznych po udarze zmaga się nie tylko z konsekwencjami fizycznymi, ale też psychicznymi oraz społecznymi. Najpoważniejszą z nich jest utrata samodzielności, co może negatywnie wpłynąć na kondycję mentalną chorego. Senior może też bać się ponownego udaru i kolejnych problemów zdrowotnych. 

Opieka nad seniorem, który przeszedł udar 

Najtrudniejszym aspektem opieki nad podopiecznym po udarze jest komunikacja z nim. Wielu pacjentów ma problemy z mówieniem, pisaniem i rozumieniem słów czy tekstu. Najczęściej zdarza się afazja, czyli trudności z formułowaniem wypowiedzi i ich zrozumieniem, dyzartria (problemy z artykulacją), agrafia (utrata zdolności pisania) oraz apraksja mowy (niemożność planowania i wykonywania ruchów koniecznych do mówienia). Opiekunka musi więc znaleźć taki sposób komunikacji, by bez większych problemów „dogadać się” z osobą starszą. Dobrym pomysłem są tabliczki z literami albo obrazkami, które chory może wskazywać palcem albo podnosić.  

Wspieranie w mówieniu i rozumieniu to jednak nie wszystkie zadania opiekunki osoby po udarze. Pozostają jeszcze codzienne obowiązki, których teraz może przybyć. Senior, który zawsze był samodzielny, może teraz potrzebować większej pomocy przy myciu czy ubieraniu. Najważniejsze jednak jest wsparcie emocjonalne. Chodzi przede wszystkim o podarowanie podopiecznemu poczucia bezpieczeństwa oraz motywowanie go w trudnych momentach. 

Rola opiekuna osoby po udarze mózgu jest trudna i może być źródłem wyczerpania – zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. Dlatego jako opiekunka powinnaś pamiętać nie tylko o dobru podopiecznego, ale i o własnym. Jeżeli czujesz taką potrzebę, poproś o pomoc innych członków rodziny lub skorzystaj z profesjonalnego doradztwa. Nie zapominaj, że to dzięki Twojemu zaangażowaniu senior może stopniowo wracać do zdrowia. Jeśli zadbasz także o siebie, będziesz mogła lepiej wykonywać swoje codzienne obowiązki. 

 

Źródła: 

[1] Tomasz Tasiemski, Agnieszka Knopczyńska, Maciej Wilski Jakość życia osób po udarze mózgu – badania pilotażowe, Gerontologia Polska, tom 18, nr 3, 1–75. – https://www.researchgate.net/profile/Maciej-Wilski/publication/304041710_Quality_of_life_after_stroke_-_pilot_study/links/5764802308aedbc345ed0fab/Quality-of-life-after-stroke-pilot-study.pdf 

[2] Małgorzata Fudala, Waldemar Brola, Jan Czernicki Stan funkcjonalny chorych trzy lata po udarze mózgu w zależności od powikłań neurologicznych i ogólnomedycznych, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie Rzeszów 2013, 1, 7–20. – https://www.researchgate.net/profile/Waldemar-Brola/publication/255322289_Functional_status_of_patients_after_stroke_depending_on_neurological_and_medical_complications_in_three_years_follow-up/links/0deec5201057962819000000/Functional-status-of-patients-after-stroke-depending-on-neurological-and-medical-complications-in-three-years-follow-up.pdf