Leki, których nie powinno się podawać seniorowi

Jakie leki, i dlaczego, są przeciwwskazane dla osób starszych? Czy chodzi o konkretne substancje czy podawanie więcej niż dwóch w tym samym czasie? I jak sprawdzić czy dane połączenie jest bezpieczne? Tego dowiecie się z dzisiejszego artykułu. 

Seniorzy a przyjmowanie leków

Najczęściej jest tak, że im człowiek starszy, tym więcej leków przyjmuje. Jak się okazuje – nie wszystkie są odpowiednie dla osób po 65-tym roku życia. Na które substancje powinniśmy więc zwrócić uwagę? I dlaczego są one nieodpowiednie dla osób starszych? 

Seniorzy często przyjmują pewną grupę leków na stałe. Do tego dochodzą leki stosowane sporadycznie, na przykład na przeziębienie albo te przeciwbólowe. Niektórych substancji nie powinno się ze sobą łączyć. Mogą one wejść ze sobą w niechciane interakcje i wywołać negatywne skutki uboczne. Dlatego tak istotne jest czytanie ulotek informacyjnych z opakowań leków. Ponadto, zawsze należy poinformować lekarza, które z leków senior już przyjmuje. W ten sposób unikniemy na przykład niewydolności nerek i innych, szkodliwych konsekwencji zdrowotnych. 

Kryteria Beersa – na czym polegają?

W wyborze odpowiedniej farmakoterapii dla podopiecznego pomocne mogą być na przykład kryteria Beersa. To lista leków o wysokim ryzyku dla grupy wiekowej osób najstarszych, czyli właśnie seniorów. Jej znajomość zwiększy bezpieczeństwo oraz samą skuteczność leczenia. [1] Wskazuje ona również leki, których należy unikać. 

Rekomendacja Beersa mówi o tym, że leki podzielono na trzy grupy. Grupa I – leki nie polecane seniorom, których ogólnie rzecz biorąc nie należy podawać. Grupa II, czyli leki, które nie powinny być stosowane u podopiecznych po 65-roku życia, jeśli cierpią oni na choroby współistniejące (choroba Parkinsona, choroby układu sercowo- naczyniowego, niewydolność nerek czy na przykład padaczka). Grupa III, czyli leki których podawanie powinno być ograniczone, a same substancje należy stosować ostrożnie. [2] 

Konkretne przykłady wraz z szerokimi opisami znajdziecie tutaj. Dobrze jest zapoznać się z całą listą – taka wiedza może nam się przydać w trakcie opieki nad seniorem, ale też w naszym życiu prywatnym. 

Substancje, których nie powinno się łączyć – mieszanki tych leków unikaj

Głównym założeniem listy jest unikanie podawania więcej niż jednego cholinolityku. Cholinolityki są substancjami, których zastosowanie skutkuje rozkurczem mięśni gładkich oskrzeli, zmniejszeniem wydzielania w nich śluzu czy rozszerzeniem źrenic. Do działań niepożądanych zalicza się między innymi zwolnienie pracy jelit, przyspieszenie czynności serca, zaburzenia świadomości (majaczenie) czy suchość błon śluzowych. Może wystąpić także ryzyko otępienia. [3]

Do leków wskazujących aktywność antycholinergiczną zalicza się m.in. leki stosowane w nietrzymaniu moczu, leki przeciwdepresyjne starszej generacji, leki przeciwlękowe (klorazepat), nasenne (doksylamina) czy przeciwbólowe (tramadol). [4]

Do słabszych cholinolityków zalicza się na przykład furosemid (lek o właściwościach moczopędnych i obniżających ciśnienie krwi), metforminę (stosowaną w leczeniu cukrzycy typu 2) czy escitalopram (stosowany do leczenia depresji, fobii i lęków). 

Poza tym należy uważać na leki dostępne bez recepty, które także wykazują działanie cholinolityczne. Należy do nich np. feniramina (stosowana w leczeniu alergii), chlorfeniramina (również występująca w lekach na alergię) i hioscyna (stosowana w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy, kolek jelitowych, zespołu jelita drażliwego itp.). [5]

Na jakie objawy u seniora zwrócić uwagę? 

Po przyjęciu jakichkolwiek leków należy seniora obserwować. Szczególnie, gdy w terapii stosuje się dwie i więcej substancji. Objawy, na które może uskarżać się osoba starsza to zaparcia, suchość jamy ustnej, splątanie, lęk, stany depresyjne, problemy z pamięcią czy problemy z koordynacją ruchową. To oczywiście tylko przykłady – objawów może być naprawdę wiele, w tym objawy reakcji alergicznej na dany lek. 

Warto mieć na uwadze fakt, że nawet najpopularniejsze leki mogą mieć negatywne skutki uboczne. Przykładem jest aspiryna, której nie poleca się seniorom po 80-tym roku życia. [6] Zwiększone ryzyko powikłań ze strony układu pokarmowego przewyższa potencjalnie pozytywne działanie aspiryny.  

Podsumowanie

Nierzadko osoby starsze nie mają wiedzy na temat tego, jakich leków nie powinny przyjmować. Poza tym nie czytają ulotek ponieważ druk na nich jest raczej drobny, a sama ulotka bardzo długa. Dlatego tak istotna jest kontrola opiekunki osoby starszej, która może monitorować stosowane przez podopiecznego leki, a także dzielić się swoją wiedzą. 

Polecamy również konsultacje z pielęgniarką bądź lekarzem, ponieważ zawsze lepiej jest wszystko sprawdzić dwa razy, aniżeli podać osobie starszej niewłaściwy lek. 

Pomocą służą też farmaceuci w każdej aptece. Pamiętajmy o tym, że nawet leki sprzedawane bez recepty mogą wchodzić w szkodliwe reakcje z innymi. Dlatego warto zasięgnąć porady już w momencie ich kupowania. 

Przeczytaj więcej o pracy opiekunki osoby starszej w Niemczech oraz o hobby dla seniora. 

 

Źródła:

[1] https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/kryterium-beersa-czyli-jakich-lekow-nalezy-unikac-u-osob-starszych-i-dlaczego/

[2] https://neurologia-praktyczna.pl/a5075/Leki-dla-pacjentow-powyzej-65–roku-zycia.html

[3] https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/kryterium-beersa-czyli-jakich-lekow-nalezy-unikac-u-osob-starszych-i-dlaczego/

[4] https://aptekarski.com/artykul/opieka-nad-pacjentem-geriatrycznym-odcinek-1-lista-beersa-kryteria-start-i-stopp-lista-priscus

[5] https://aptekarski.com/artykul/opieka-nad-pacjentem-geriatrycznym-odcinek-1-lista-beersa-kryteria-start-i-stopp-lista-priscus

[6] https://neurologia-praktyczna.pl/a5075/Leki-dla-pacjentow-powyzej-65–roku-zycia.html