Zdolność porozumiewania się z innymi to podstawa relacji międzyludzkich. Pomaga ona budować więzi, wyrażać emocje i komunikować się na co dzień. Kiedy pojawia się jakikolwiek problem z nią związany – osoba starsza czuje się odizolowana i zestresowana. Jak więc najlepiej porozumiewać się z seniorem cierpiącym na zaburzenia mowy? Jak, jako opiekunka osoby starszej, możesz mu pomóc?
Czym jest afazja?
Afazja, czyli zespół objawów związanych z zaburzeniami mowy, dotyka wielu osób starszych. Może być pokłosiem wylewu, urazu głowy, choroby Alzheimera i innych przyczyn neurologicznych, a także podeszłego wieku. Objawia się problemami z mówieniem, składnią oraz logiką zdania, a także z samym rozumieniem mowy innych ludzi. Stanowi to dodatkowe utrudnienie w codziennej komunikacji z seniorem.
Ponadto afazja może wiązać się także z utratą zdolności czytania lub pisania. Senior denerwuje się, a nawet bywa agresywny, z powodu tego że czuje się niezrozumiany i bezsilny. Pogłębia to poczucie samotności, lęku i odizolowania. Afazja sama w sobie nie jest chorobą tylko objawem dlatego tak ważne jest rozpoznanie i szybkie leczenie bądź rehabilitacja związana z chorobą, która ją spowodowała. Praca w opiece umożliwia aktywne wsparcie osoby starszej cierpiącej na zaburzenia mowy.
Typy afazji
- Afazja ruchowa. Podopieczny rozumie, co się do niego mówi, ale częściowo lub całkowicie traci zdolność wypowiadania zdań.
- Afazja czuciowa. Objawia się zaburzeniami rozumienia mowy własnej oraz innych. Senior mówi ale często nie rozumie słów, używa błędnych określeń, a wypowiedzi są pozbawione sensu logicznego.
- Afazja mieszana. Jest to połączenie dwóch powyższych, czyli osoba starsza ma problemy z wypowiadaniem, jak i ze zrozumieniem słów.
- Afazja nominalna. Podopieczny ma kłopot z nazwaniem poszczególnych przedmiotów pomimo tego, że zna ich zastosowanie. Często potrafi je określić dopiero po podpowiedzi.
- Afazja całkowita. Osoba starsza nie jest w stanie wypowiedzieć ani słowa, nie rozumie zdań wypowiadanych przez innych i nie reaguje na nie.
Jak pomóc podopiecznemu z zaburzeniami mowy?
Poniżej kilka naszych podpowiedzi jak opiekować się osobą cierpiącą na zaburzenia mowy.
- Fomułuj proste i krótkie zdania. Ta sama zasada tyczy się pytań, dobrze jeśli można byłoby na nie odpowiedzieć krótkim “tak” lub “nie” bądź po prostu kiwnąć głową.
- Wykaż się cierpliwością i spokojnie czekaj na odpowiedzi seniora.
- Używaj mowy ciała i gestykulacji. To zdecydowanie pomoże we wzajemnym zrozumieniu się.
- Obserwuj podopiecznego. Jego mina, postawa i gesty mogą powiedzieć naprawdę wiele, nawet bez użycia słów. Poza tym utrzymuj stały kontakt wzrokowy.
- Użyj pomocy logopedycznych takich jak kartki ze słowami (“tak”, “nie” itd.), notes w którym osoba starsza może zapisać odpowiedź czy grafiki i piktogramy.
- Zadbaj o komfortowe otoczenie. Wyłącz telewizor, wycisz radio i zamknij okno by uniknąć hałasu z ulicy.
- Nie przerywaj wypowiedzi podopiecznego i nie poprawiaj go cały czas aby nie poczuł się poirytowany i zniechęcony.
- Zapytaj rodzinę i znajomych seniora jak oni się z nim komunikują. Może podzielą się z Tobą swoimi sprawdzonymi sposobami.
- Zorganizuj wraz z najbliższymi osoby starszej trening mowy z logopedą.
Co jeszcze możemy zrobić żeby poprawić stan seniora? Od naszej współpracy również wiele zależy, a ćwiczenia i rehabilitacja tylko pomogą osobie starszej w lepszym wysławianiu się.
- Nazywaj przedmioty znajdujące się w zasięgu wzroku oraz mów głośno co aktualnie robisz, na przykład: “gotuję obiad”, “idziemy na spacer”, “ubieramy sweter” i tak dalej.
- Codziennie powtarzaj jaki mamy dzień tygodnia, miesiąc, rok, porę roku.
- Przypominaj imiona bliskich, przyjaciół i sąsiadów. Na przykład w trakcie przeglądania albumu z fotografiami.
- Czytaj seniorowi jego ulubione wiersze, cytaty, modlitwy, a także włączaj lubiane piosenki.
- Bądź serdeczna, uśmiechnięta i zachęcaj podopiecznego do mówienia. Niektóre przypadki afazji można cofnąć tak więc zdecydowanie warto nad tym popracować.
Podsumowanie
Warto pamiętać o tym, że afazja może zmienić charakter, na przykład z mieszanej na czuciową, dlatego tak istotna jest stała kontrola lekarska oraz rehabilitacja osoby starszej. Tę ostatnią należy rozpocząć jak najszybciej po wydarzeniach, które zaburzenia mowy spowodowały. Ogólny stan podopiecznego w dużej mierze zależeć będzie od współpracy logopedy lub neurologopedy i innych lekarzy, fizjoterapeutów oraz osób towarzyszących seniorowi.
Codzienne wykonywanie ćwiczeń to klucz do poprawy lub powrotu zdolności mowy. Zachęcaj więc seniora do mówienia jak najczęściej! Poza tym, aby lepiej zrozumieć podopiecznego, wczuj się w jego sytuację i wykaż cierpliwością, której teraz tak bardzo potrzebuje. Obserwuj go i ucz się gestów, mimiki oraz zachowań. To bardzo pomoże w rozpoznaniu jego nastroju oraz potrzeb w przyszłości.
Jak wygląda praca opiekunki osoby starszej w Niemczech oraz o opiece nad osobą niesłyszącą.
