Wpływ diety na jakość życia osoby starszej

Zdrowe odżywianie to podstawa zdrowia i dobrego samopoczucia, także u osób starszych. Wraz z upływem lat organizm seniora się starzeje, a co za tym idzie, zmienia się zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Dostarczanie ich w takich samych ilościach, jak przed laty, może skutkować niedoborami. Warto więc skupić się na tym, by dieta osoby starszej była przede wszystkim zdrowa, ale też dopasowana do jego potrzeb. W dzisiejszym artykule poznasz zasady żywienia osób starszych i dowiesz się, jaki wpływ na zdrowie seniora mają poszczególne składniki odżywcze. Zapraszamy do lektury! 

Co daje seniorowi zdrowe odżywianie? 

Nie od dziś wiadomo, że odpowiednio zbilansowana dieta osoby starszej to klucz do zdrowia i dobrego samopoczucia. Częściej jednak mówi się o diecie w kontekście ludzi młodych, aktywnych fizycznie i zawodowo. Czy to oznacza, że osoby starsze nie muszą się do niej stosować? Wręcz przeciwnie. Właściwe odżywianie może pozytywnie wpłynąć na cały organizm seniora: opóźnić procesy starzenia, zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych i poprawić samopoczucie. W czym jeszcze pomaga zdrowe żywienie? Oto kilka jego zalet: 

• utrzymuje prawidłową masę ciała, co pozwala odciążyć stawy i układ krążenia, 

• wzmacnia odporność, 

• poprawia pamięć i koncentrację, zmniejsza ryzyko demencji, 

• wspomaga gojenie ran i regenerację tkanek, 

• pozwala uniknąć zaparć i problemów z trawieniem, 

• zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy i złamań kości. 

Odpowiednio zbilansowana dieta osoby starszej pomaga też w regulowaniu poziomu cukru we krwi, co jest szczególnie ważne dla cukrzyków. Pozwala też kontrolować poziom „złego” cholesterolu. 

Niestety, żyjemy w czasach, w których coraz więcej osób starszych cierpi na choroby cywilizacyjne. Dlatego dieta osoby starszej po 80 roku życia powinna być nastawiona przede wszystkim na zdrowie. Kluczową kwestią jest kontrola masy ciała, którą można osiągnąć przez właściwą podaż kalorii i regularne posiłki. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko otyłości, cukrzycy typu 2 i chorób sercowo naczyniowych. Nie mniej ważne są antyoksydanty, obecne w warzywach i owocach. Ten składnik pomaga chronić komórki przed tak zwanym stresem oksydacyjnym, który może prowadzić do nowotworów i chorób neurodegeneracyjnych. Z kolei błonnik (znajdziesz go w produktach pełnoziarnistych i roślinach strączkowych) pomaga regulować poziom cholesterolu, reguluje pracę jelit i zmniejsza ryzyko schorzeń układu pokarmowego. Nie trzeba się też bać zdrowych tłuszczy: to one wspierają właściwą pracę serca. Należy za to ograniczyć sól i cukry proste. 

Jadłospis dla seniora: podstawowe zasady 

Jak skomponować zdrowe i zbilansowane menu dla podopiecznego? Przede wszystkim warto pamiętać o regularności posiłków. Podawaj seniorowi 4-5 mniejszych posiłków dziennie zamiast 2-3 dużych. Częstsze jedzenie pozwala utrzymać stabilny poziom cukru we krwi i eliminuje ryzyko podjadania. Zadbaj też o to, by posiłki były bogate we wszystkie składniki odżywcze. Każdy z nich powinien zawierać węglowodany, białko, zdrowe tłuszcze oraz warzywa lub owoce. Szczególnie ważne są dwa ostatnie, gdyż dostarczają organizmowi witamin, minerałów i błonnika. W przypadku białka najlepsze będzie chude mięso, ryby, jaja i nabiał. Dopracuj posiłki tak, by osiągnąć wymaganą dzienną kaloryczność – dobrym pomysłem jest konsultacja z dietetykiem. Pamiętaj również o odpowiednim nawodnieniu. Osoby starsze powinny wypijać przynajmniej 1,5-2 litry płynów dziennie, podczas upałów nawet więcej. Zachęć podopiecznego do ograniczenia słodkich i słonych przekąsek, które nie tylko odwadniają organizm, ale zaburzają pracę układu krążenia i prowadzą do cukrzycy. 

Przyjrzyjmy się teraz posiłkowi seniora. Powinien on składać się w 45-55% z węglowodanów złożonych, takich jak produkty pełnoziarniste. Kolejnym elementem potrawy jest białko – 15-20% posiłku. Jego źródła to na przykład chude mięso drobiowe, ryby, jaja, mleko, jogurty naturalne oraz rośliny strączkowe. Natomiast tłuszcze powinny „zajmować” jedynie 25-35% talerza; najlepsze będą oliwa z oliwek, orzechy i tłuste ryby morskie. Do każdego posiłku dodaj warzywa lub owoce. Dobrym pomysłem jest ustalenie stałego schematu: 3 potrawy dziennie z warzywami i 2 z owocami lub 4 posiłki z warzywami i 1 z owocami. Zarówno jedne, jak i drugie, dostarczają witamin i minerałów, ale zdrowszą opcją są warzywa. Owoce składają się z dużej ilości cukrów prostych, dlatego dobrze jeść je w ograniczonych ilościach. 

Dieta osoby starszej a jego zdrowie fizyczne 

W Internecie łatwo można znaleźć gotowe jadłospisy dla seniorów. Jednak warto pamiętać, że nie wszystkie z nich będą nadawać się dla Twojego podopiecznego. Chodzi głównie o choroby przewlekłe oraz leki, które są w nich stosowane. Zdarza się, że pewne produkty wpływają na działanie substancji zawartych w lekarstwach. W efekcie mogą zmniejszać skuteczność leku, oddziaływać na ich działanie czy metabolizm, a także nasilać działania niepożądane. Jakich produktów spożywczych nie łączyć z lekami? 

• Grejpfruty – dotyczy to także soku z tych owoców. Grejpfruty mogą powodować zwiększenie stężenia leków we krwi i wywoływać niepożądane skutki uboczne. Mowa tutaj o preparatach na nadciśnienie, alergię czy o statynach. 

• Zielone warzywa liściaste – są dobrym źródłem witaminy K, ale nie dla każdego okażą się korzystne. Szpinak, brokuły czy sałata mogą zaburzać działanie leków przeciwzakrzepowych. 

• Nabiał – tutaj chodzi przede wszystkim o zawartośc wapnia. Należy na niego uważać szczególnie przy zażywaniu antybiotyków (jak tetracykliny) i leków na osteoporozę, gdyż może zmniejszać ich wchłanianie. Nie trzeba jednak całkowicie rezygnować z mleka czy twarogu; wystarczy zachować odstęp czasowy między przyjęciem leku a posiłkiem z nabiałem. 

• Alkohol i kofeina – z pierwszego warto całkowicie zrezygnować, zwłaszcza przy silnych lub ratujących życie lekach. Może bowiem powodować niebezpieczne skutki uboczne. Natomiast kofeinę dobrze jest ograniczyć, gdyż może nasilać działania niepożądane albo intensyfikować wpływ leków na organizm. 

Zdrowe odżywianie nie kończy się na ustaleniu menu, ale właśnie od niego zaczyna. Kluczem do sukcesu jest Twoje podejście. Osoby starsze mają swoje przyzwyczajenia i niekiedy trudno je namówić do zdrowszego jedzenia. Dlatego warto dołożyć starań, żeby posiłki były nie tylko dobrze zbilansowane, ale przede wszystkim atrakcyjne dla seniora. Niech podawane potrawy będą łatwe do zjedzenia, estetycznie ułożone na talerzu i dostosowane do możliwości podopiecznego. W ten sposób jedzenie stanie się dla seniora przyjemnością, a Tobie będzie łatwiej dbać o jego zdrowie i samopoczucie. 

 

Źródła:

[1] Karolina Dąbrowska, Bartosz Wanot, Karol Pilis Starzenie się i dieta osób starszych – http://212.87.236.17:8080/Content/6242/8_Wanot_Pilis_Dabrowska_Dieta.pdf 

[2] Magdalena Tańska, Zasady żywienia ludzi starszych w ogólnej profilaktyce chorób dietozależnych, [w:] Żywienie a środowisko, pod red. M. Podgórskiej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Gdańsk 2016.  – https://open.icm.edu.pl/items/474c9a1f-a85e-4f97-9310-60be3fd8daf6