Depresja u seniora

10 października obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. To dobry moment, żeby przyjrzeć się problemowi, który wciąż jest bagatelizowany. Mowa o depresji u osób starszych. Ciągle bowiem panuje przekonanie, że seniorzy chorują jedynie na ciele, a ich zdrowie psychiczne nie wymaga uwagi. Tymczasem depresja u seniora zbiera coraz większe żniwo. Oczywiście złe samopoczucie nie zawsze oznacza chorobę. Warto, by opiekunka pracująca w Niemczech wiedziała, na jakie objawy zwrócić uwagę i co zrobić, gdy u podopiecznego potwierdzi się diagnoza depresji. 

Pierwsze objawy depresji: na co zwrócić uwagę? 

Każdy z nas może od czasu do czasu mieć gorszy dzień. Czasami wydarzy się coś przykrego, a niekiedy wystarcza deszczowy, ponury poranek, by stracić chęci do działania. Gdy obniżony nastrój trwa kilka albo kilkanaście godzin, a następnie znika, nie trzeba się martwić. Gorzej, kiedy dni zmieniają się w tygodnie lub miesiące, a na horyzoncie nie widać poprawy. Niestety, sprawy nie ułatwia fakt, że depresja to choroba trudna do zdiagnozowania. Światowa Organizacja Zdrowia opracowała kryteria diagnostyczne, które mają ułatwić lekarzom rozpoznanie zaburzeń psychicznych. Według nich o depresji można mówić, gdy u pacjenta obserwuje się łącznie przynajmniej cztery z wymienionych objawów: 

• pogorszenie nastroju, 

• brak radości, 

• osowiałość, brak energii, 

• negatywne myślenie o sobie, 

• poczucie winy, 

• myśli, plany i zachowania samobójcze, 

• zaburzenia aktywności, 

• zaburzenia snu, 

• zmiany w apetycie i w masie ciała, 

• niesprawność intelektualna. 

Chory senior może też uskarżać się na objawy fizyczne, które trudno wyjaśnić inną chorobą. Depresji często towarzyszą bóle brzucha, głowy i pleców, a także dolegliwości żołądkowe. Nierzadko choroba ta jest widoczna również na twarzy. Nie chodzi tu o smutną minę i narzekanie – chory może nawet się śmiać i być duszą towarzystwa. W oczach jednak widać smutek i brak nadziei, a gdy podopieczny zostaje sam lub stoi gdzieś z boku, uśmiech natychmiast znika. Senior często ukrywa swój nastrój i dolegliwości, gdyż nie chce martwić swoich bliskich i być dla nich dodatkowym ciężarem. 

Zdrowie psychiczne osób starszych a depresja 

Skąd bierze się depresja? Przyczyn tej choroby może być wiele, a ona sama rzadko rozwija się na podstawie tylko jednego czynnika. Powody, dla których depresja się pojawia, często łączą się ze sobą. Wywołują ją czynniki: 

• biologiczne (zaburzenia w produkcji neuroprzekaźników: serotoniny i noradrenaliny), 

• psychologiczne (trudne doświadczenia życiowe), 

• społeczne i kulturowe (brak wsparcia, samotność). 

W przypadku osób starszych warto zwrócić uwagę szczególnie na te czynniki, które wiążą się z ograniczeniem sprawności ruchowej albo samodzielności. Podopieczny, który dotychczas robił wszystko samodzielnie, nagle potrzebuje pomocy innych, aby funkcjonować. Rodzi to negatywny obraz samego siebie i psuje relacje z otoczeniem. W efekcie senior może się izolować, a jego styl życia zmienia się na gorsze. Nierzadko też dochodzi do tego smutek po stracie bliskich osób czy problemy finansowe i materialne. Starszym ludziom trudno również pogodzić się ze zmianami w życiu, na przykład z wyprowadzką dzieci czy wnuków. 

U osób starszych częściej też obserwuje się występowanie biologicznych czynników rozwoju depresji. Mowa tutaj o chorobach przewlekłych i neurologicznych. Choroba Alzheimera, udar mózgu, stwardnienie rozsiane czy padaczka mogą zwiększać ryzyko wystąpienia depresji. Jednak nie tylko one: także inne choroby przewlekłe bywają „zapalnikiem” dla rozwoju choroby. Są to na przykład choroby serca, choroba Parkinsona, nowotwory, cukrzyca i przewlekłe bóle. Na dodatek depresja może utrudniać prowadzenie leczenia i rehabilitacji. 

Pamiętaj, że objawy depresji obserwowane u seniora mogą różnić się od tych powszechnie znanych. Osoby starsze często też cierpią na różne choroby przewlekłe, przez co symptomy depresji łatwo zbagatelizować. Opiekunki i rodzina biorą je za objawy zdiagnozowanej już choroby albo po prostu za efekt starzenia się. Wynika to też z faktu, że seniorzy rzadko mówią o swoich emocjach czy odczuciach. Łatwiej im zaobserwować, że boli ich głowa, są zmęczeni albo nie mają apetytu. Dlatego tak ważne jest, by mieć świadomość, że depresja u osób starszych występuje i jest niebezpieczna. Jeżeli masz choć najmniejsze podejrzenia, że mogła zaatakować Twojego podopiecznego, jak najszybciej skontaktuj się z jego lekarzem. 

Opieka nad seniorem chorym na depresję 

Podejrzewasz, że czeka Cię opieka nad podopiecznym z depresją? Przed Tobą niełatwe zadanie. Pomogą Ci w nim poniższe wskazówki. 

Chorzy często odczuwają samotność, mają poczucie izolacji. Bądź więc obecna w życiu seniora, zachowuj z nim kontakt. Staraj się zainteresować go rozmową, pytaj o jego samopoczucie i okaż zrozumienie, jeśli aktualnie gorzej się czuje. 

Jeżeli podopieczny chce porozmawiać o tym, co czuje i przeżywa, pozwól mu na to. Znajdź wolną chwilę, usiądź i uważnie słuchaj. Bądź empatyczna; nie bagatelizuj i nie wyśmiewaj problemów seniora. 

Zachęcaj osobę starszą do podejmowania prostych aktywności. Zastanów się, jakie rozrywki lubi najbardziej: może będzie to czytanie książek, słuchanie muzyki, malowanie farbami? Postaraj się też, aby senior codziennie spędzał nieco czasu na świeżym powietrzu, oczywiście o ile pogoda na to pozwala. 

Dbaj o higienę życia podopiecznego. Podawaj mu regularnie zdrowe, pożywne posiłki, zapewnij wystarczającą ilość snu, zachęcaj do gimnastyki i spacerów. 

Pamiętaj, że depresja jest chorobą wymagającą leczenia. Wspieraj więc seniora, bądź jego towarzyszem podczas wizyt lekarskich. Rozmawiaj z nim o opcjach takich jak psychoterapia i postaraj się przekonać go, że spotkanie z psychologiem to nie wstyd. 

I na koniec najważniejsze: podczas szteli nie zapominaj o swoim własnym zdrowiu psychicznym. Opieka nad osobą chorą na depresję bywa wyczerpująca emocjonalnie, dlatego opiekunka pracująca w Niemczech powinna szczególnie o siebie dbać. Znajdź chwilę na relaks, na samotny spacer. Porozmawiaj z rodziną, przyjaciółką, koleżanką po fachu. Mów o swoich emocjach, obawach i odczuciach. A przede wszystkim nie bagatelizuj objawów depresji – ani u seniora, ani tym bardziej u siebie. Jeżeli masz jakiekolwiek obawy czy wątpliwości, skonsultuj się ze specjalistą. Otrzymasz fachową pomoc i rady, które pozwolą Ci przetrwać trudny czas. 

 

Źródło: 

[1] Sylwia Kałucka, Cechy depresji w wieku podeszłym- etiologia, rozpoznawanie i leczenie 

[2] https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201404_Geriatria_005.pdf