Na czym polega zjawisko sarkopenii? Czym jest otyłość sarkopeniczna i jak można jej zapobiec? Dlaczego to właśnie seniorzy są szczególnie narażeni na ten problem?
Spadek masy mięśniowej u seniora
Wraz z wiekiem zmienia się nasz wygląd zewnętrzny, ale także struktura ciała wewnątrz. U osoby młodej zawartość mięśni szkieletowych to około 45 procent. Już po 30-stym roku życia zaczyna ona zanikać, a po 50-tym kurczy się o nawet 1 procent masy mięśniowej rocznie. Po 70-tym roku życia człowiekowi pozostaje już tylko około 27 procent masy mięśniowej. [1] Zanik mięśni postępuje szybciej u mężczyzn, niż u kobiet.
Co to jest sarkopenia?
Samo zjawisko sarkopenii polega właśnie na zmniejszeniu objętości masy mięśni szkieletowych. Wiąże się to z ich osłabieniem, co może powodować upadki, urazy, złamania, rozwój osteoporozy, zaburzenia równowagi oraz widoczny spadek sprawności fizycznej. Senior nie ma już tyle siły i wigoru, co kiedyś. Podnoszenie nawet kilku kilogramów zaczyna sprawiać duży problem, a ćwiczenia fizyczne nie są już tak przyjemne, jak wcześniej. Powodem sarkopenii jest wiek (sarkopenia pierwotna) lub inne, współistniejące czynniki takie jak spadek aktywności fizycznej, niedożywienie czy choroba ogólnoustrojowa (sarkopenia wtórna). [2] Kiedy tkanka mięśniowa zaczyna zanikać bardzo szybko, a zastępuje ją tkanka tłuszczowa – wtedy mamy do czynienia z otyłością sarkopeniczną.
Tak więc brak ćwiczeń, ruchu oraz siedzący tryb życia zdecydowanie przyspieszają proces zaniku mięśni. Dodatkowo są to spadek masy ciała i niedożywienie. To ostatnie spowodowane może być zmniejszonym apetytem oraz dietą zbyt ubogą w białko potrzebne osobom starszym do procesu syntezy białek mięśniowych. Kolejnym powodem mogą być choroby przewlekłe o charakterze zapalnym, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, oraz choroby wyniszczające, na przykład nowotwór. Poza tym na występowanie choroby wpływa także jadłowstręt związany z podeszłym wiekiem czy na przykład choroby układu pokarmowego i problemy związane z wchłanianiem składników pokarmowych. Sarkopenia może mieć charakter przewlekły (ponad 6 miesięcy) lub ostry (czas trwania krótszy niż 6 miesięcy). Ta ostatnia najczęściej związana jest z ostrą chorobą lub urazem, stąd szybkość postępowania zmian.
Profilaktyka sarkopenii – jak pomóc podopiecznemu?
Co może więc zrobić opiekunka osoby starszej aby pomóc seniorowi w uniknięciu szybko postępującej sarkopenii i możliwie występującej wraz z nią otyłości? Po pierwsze z pewnością warto postawić nacisk na aktywność fizyczną seniora. Trening siłowy (oporowy) to najlepsza profilaktyka ale możemy rodzaj aktywności dobrać do możliwości podopiecznego oraz jego indywidualnych preferencji. Warto jednak zaznaczyć, że idealnym wyborem byłby właśnie trening z oporem progresywnym, który polega na ćwiczeniach z masą własnego ciała oraz oporem zewnętrznym. Do tego typu treningu przydadzą się taśmy i hantle. Aktywność fizyczna poprawi wytrzymałość organizmu seniora, zwiększy wydolność układu oddechowo- sercowego, a przy tym zmniejszy objętość tkanki tłuszczowej.
Kolejnym punktem jest odpowiednia dieta. Pełnowartościowe białko, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego, powinno znajdować się w diecie seniora na co dzień. Będą to oczywiście produkty takie jak mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe, orzechy czy produkty mleczne. Zaleca się również suplementację witaminy D oraz spożywanie produktów ją zawierających takich jak wątróbka, jaja, tłuste ryby morskie i tran. Oprócz podawania odpowiedniej ilości białka, istotne jest też zadbanie o właściwie zbilansowane posiłki złożone z wysokiej jakości produktów w odpowiednich proporcjach. Dobrze jest też monitorować ile podopieczny je i pije, aby upewnić się, że nie cierpi z powodu niedoborów kalorycznych czy jadłowstrętu spowodowanego wiekiem i przebywanymi chorobami.
Duże znaczenie w profilaktyce może mieć także fizjoterapia. Jeśli podejrzewasz u podopiecznego postępującą sarkopenię lub otyłość sarkopeniczną – warto skontaktować się z lekarzem, a następnie fizjoterapeutą oraz dietetykiem. Lekarz może pomóc w ocenie stanu seniora i zasugerować dalsze kroki, natomiast dietetyk pomoże w ułożeniu odpowiedniej diety. Fizjoterapeuta zaktywizuje seniora, a ćwiczenia wspólnie z nim wykonywane mają szansę poprawić stan podopiecznego i wzmocnić jego ciało. Tym samym poprawiając jakość życia osoby starszej.
Podsumowanie
Odpowiednio szybkie rozpoznanie, że senior cierpi na otyłość sarkopeniczną, pozwoli na wdrożenie zmian w codziennym stylu życia oraz odbudowanie siły mięśni. A to z kolei z pewnością wpłynie na lepszą koordynację ruchową i dobre samopoczucie podopiecznego. Dlatego warto osobę starszą obserwować i na bieżąco reagować na jej potrzeby. Kilka prostych zmian może pozytywnie wpłynąć na jej zdrowie, a opiekunce osoby starszej dać wiele satysfakcji z wykonywanej pracy.
Dowiedz się więcej o pracy opiekunki seniora oraz o diecie dla podopiecznego przyjmującego różne leki.
Źródła:
[1] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/niedozywienie/309977,sarkopenia-przyczyny-objawy-i-leczenie
[2] https://gemini.pl/poradnik/artykul/otylosc-sarkopeniczna-czym-jest-i-jak-jej-zapobiec/
