Udar mózgu to jedna z tych przypadłości, które mogą spotkać seniora z racji chorób i podeszłego wieku. Jak opiekować się podopiecznym po udarze? I dlaczego domowa rehabilitacja jest tak istotna?
Czym jest udar mózgu
Udar to niebezpieczny i zagrażający życiu stan do którego doprowadza zatrzymanie dopływu krwi do mózgu. Zazwyczaj na skutek pęknięcia lub zatkania naczyń krwionośnych zasilających ten właśnie organ.
Udar może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu, co może skończyć się ograniczeniem wielu funkcji życiowych, a nawet śmiercią. Wywołać go może nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, choroby serca, cukrzyca, otyłość, zespół bezdechu sennego, upadek, podeszły wiek, predyspozycje genetyczne czy szkodliwe nawyki. Wylew to jeden z typów udaru i dotyczy około 20 procent wszystkich przypadków.
Objawy udaru
Do symptomów udaru należą:
- zaburzenia widzenia (utrata widzenia, podwójne widzenie itd.),
- niedowład mięśni języka i gardła (dławienie się, bełkotliwa mowa),
- osłabienie mięśni twarzy (np. opadanie kącika ust),
- problemy z koordynacją ruchów i równowagą,
- utrata przytomności,
- bardzo silny ból głowy,
- drętwienie rąk,
- niedowład kończyn,
- uczucie drętwienia połowy ciała lub jego określonego obszaru.
W razie zaobserwowania powyższych objawów należy jak najszybciej zadzwonić na pogotowie. W tym przypadku o przyszłej sprawności seniora decydują sekundy!
Zespół pomijania stronnego
Udar niedominującej półkuli mózgu może wywołać zespół pomijania stronnego. Osoba, na przykład leworęczna, zaczyna ignorować sparaliżowaną, prawą stronę ciała. Będzie ona pisała tylko do połowy kartki, malowała połowę przedmiotu czy też smarowała kremem tylko połowę swojej twarzy. I może tego wszystkiego w ogóle nie zauważyć!
Opieka nad seniorem po udarze
Nasza pomoc podopiecznemu, który przeszedł udar, jest nieoceniona. Po pierwsze – wspólne ćwiczenia i rehabilitacja pomogą uniknąć ponownego wystąpienia udaru. Po drugie możemy znacznie wpłynąć na odzyskanie sprawności przez osobę starszą. Warto zadbać o to, aby w domu znajdował się materac przeciwodleżynowy, rehabilitacyjna poduszka oraz dostosowane do potrzeb chorego łóżko – najlepiej typu szpitalnego.
Należy również, u pacjentów leżących, zapobiegać odleżynom poprzez codzienną pielęgnację skóry i pamiętanie o częstej zmianie pozycji ciała. Szczególnie ważne dla komfortu seniora jest dbanie o jego higienę, a także odpowiednie odżywianie. Po udarze zdecydowanie należy unikać soli, alkoholu i papierosów. Jeśli podopieczny ma problemy z połykaniem, opiekunka osoby starszej powinna przygotowywać posiłki łatwe do przełknięcia, ciepłe i gęste, ale nie gorące. Chorego karmimy powoli i bardzo uważnie. Płyny można podawać przez słomkę lub zagęścić w przypadku, gdy osoba starsza się krztusi.
Podczas zmiany ubrań u unieruchomionego pacjenta zawsze zaczynamy od rękawa po zdrowej stronie ciała. Natomiast opatrując osobę starszą należy zacząć od ramienia po chorej stronie ciała. Oznacza to mniej dyskomfortu dla seniora oraz pozwala uniknąć gwałtownych ruchów po stronie dotkniętej udarem. Podopieczny leżący jest szczególnie narażony na zapalenie płuc dlatego powinno się opukiwać go dwa razy dziennie aby ułatwić odkrztuszanie zbierającej się wydzieliny oraz pobudzić krążenie. Gdy ma on problemy z oddychaniem wtedy możemy doradzić ćwiczenie oddechowe: głęboki wdech, wstrzymanie powietrza przez 2-3 sekundy i powolne jego wypuszczenie.
Ta czynność aktywuje pęcherzyki płucne, co pomoże zapobiec chorobom układu oddechowego. Ponadto gdy chory ma problemy z mówieniem, wówczas warto rozłożyć na stole litery aby mógł je wskazywać i układać słowa. Nie zapominajmy również o rozmowie, nawet w formie monologu, a także o włączeniu radia lub telewizji. Dzięki temu senior będzie miał szansę poczuć się tak, jak przed całym zajściem. Wsparcie psychiczne jest bardzo ważną kwestią ponieważ często osoby po udarze czują się zagubione i bardzo zestresowane.
Rehabilitacja domowa i wspólne ćwiczenia
Po udarze podopieczny może cierpieć na różnego typu niedowłady, porażenia, problemy z mówieniem i tak dalej. Rehabilitacja i aktywizacja chorego pomogą poprawić jego stan, a może i nawet doprowadzić do pełnej sprawności. Ćwiczenia, które warto wykonywać, to między innymi:
- pisanie zdrową ręką,
- trening czytania,
- aktywizacja mięśni twarzy (na przykład dmuchanie na piórko),
- rozciąganie kończyn,
- zmiany pozycji ciała,
- siedzenie na łóżku z opuszczonymi nogami,
- prostowanie i zginanie kończyn,
- delikatne ruchy obrotowe stawów,
- stymulowanie umysłu (łamigłówki, krzyżówki, gry słowne i karciane),
- trening pamięci.
Podsumowanie – senior po udarze
Opiekunka osoby starszej, zwłaszcza dla osoby po udarze, może bardzo pozytywnie wpłynąć na jakość życia seniora. Jej pomoc i systematyczność we wspólnych ćwiczeniach mogą poprawić stan chorego, a nawet przywrócić mu utraconą sprawność. Widoczne efekty tej pracy z pewnością dadzą opiekunce wiele satysfakcji i radości.
Więcej o pracy opiekunki osoby starszej w Niemczech oraz o wypaleniu zawodowym i jego przeciwdziałaniu.
